زمین گردشگری یا ژئوتوریسم یکی از انواع گردشگری در دنیا است که شامل بازدید از جاذبه‌های زمین شناسی، ژئومورفولوژی و میراث معدن کاری می‌شود. در جریان این نوع از گردشگری که به آن گردشگری زمین شناسی نیز می‌گویند، گردشگران به بازدید از پدیده‌های زیبا و جذاب طبیعت بی‌جان و ناهمواری‌های شگفت‌انگیز طبیعت می‌پردازند.
امروزه این نوع از گردشگری در سراسر جهان با معرفی ژئوپارک‌ها و منطقه‌های خاص طبیعی، گسترش بسیار زیادی داشته است. با رشد این نوع از گردشگری، ارائه امکانات تفریحی، اقامتی و گردشی در این مناطق از جمله نقاط عطف توسعه صنعت گردشگری در این حوزه خواهد بود.
مطلب مرتبط: گردشگری نجومی چیست؟ | سفری برای رصد آسمان و ستاره ها
تاریخچه زمین گردشگری
این نوع از گردشگری در جهان برای نخستین بار توسط آدام سدویک انگلیسی عنوان شد. پس از او تعریف اصطلاح زمین گردشگری در قرن 17 تا 18 میلادی به‌صورت آکادمیک توسط توماس هوز مورد بررسی قرار گرفت.
امروزه موضوع زمین گردشگری با معرفی نخستین ژئوپارک‌ها توسط یونسکو در جهت زمین شناسی و حفظ میراث طبیعی در طی دهه‌های اخیر به بحث مهم حوزه گردشگری تبدیل شده است.
زمین گردشگری یا ژئوتوریسم چیست؟
در تعریف دقیق و ابتدایی زمین گردشگری یا ژئوتوریسم باید گفت نوعی از گردشگری است که علاوه بر تماشای زیبایی‌های محض یک مکان کمک به شناخت و درک زمین‌شناسی و علوم مخصوص به آن مکان را نیز دارد.
این نوع از گردشگری به‌صورت مسئولانه در طبیعت با هدف شناخت و تماشای پدیده‌ها و فرآیندهای زمین‌شناختی انجام می‌پذیرد. گردشگران علاقه‌مند به این نوع از گردشگری با قرار گرفتن در این محیط‌ها به شناخت هرچه بیشتر پدیده‌های جالب و شگفت‌انگیز طبیعت می‌پردازند.
مطلب مرتبط: گردشگری غذایی یا خوراک چیست؟
ژئوپارک به چه مکانی گفته می‌شود؟
ژئوپارک‌ها که یکی از مهمترین مناطق مربوط به ژئوتوریسم هستند معمولا دارای میراث زمین‌شناختی منحصر به‌فردی است. این مکان‌ها به محدوده‌ای گفته می‌شوند که شامل پدیده‌های کمیاب و برجسته زمین‌شناسی، جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی می‌شود.
ثبت ژئوپارک‌ها برای نخستین بار در دنیا از سال 2000 میلادی آغازشد و تاکنون بیش از 80 ژئوپارک در دنیا به ثبت فهرست ژئوپارک‌های جهان رسیده است. در میان کشورهای مختلف چین رتبه اول را در تعداد ژئوپارک‌های ملی و جهانی دارد و ژئوپارک قشم اولین ژئوپارک ثبت شده ایران و خاورمیانه در جهان است.
ژئوپارک های چین
همانطور که در قسمت بالا نیز به آن اشاره کردیم کشور چین با بیشترین تعداد ژئوپارک در جهان، در رتبه نخست این نوع از گردشگری قرار دارد. چین با 39 ژئوپارک در این زمینه رکورد دار است.
این کشور با وجود ژئوپارک ژانگیه از جمله کشورهای دارای کوه‌های رنگین‌کمانی در دنیا به شمار می‌رود. چنانچه در جهان تنها چند کشور محدود این شگفتی زمین‌شناسی را دارند. این پارک ملی همانند آلاداغلار در ایران و کوه‌های رنگی پرو تپه‌ها و کوه‌های رنگارنگ بسیاری برای بازدید علاقه‌مندان آماده سازی شده است.
مطلب مرتبط: گردشگری سیاه چیست؟ | آشنایی با مکان های گردشگری سیاه در ایران
کدام مناطق در حوزه زمین گردشگری قرار می‌گیرد؟
- گسل‌ها
- آتشفشان‌ها
- گل فشان‌ها
- تپه‌های مرجانی
- غارها
- تنگه‌ها
- چین‌خوردگی‌ها
- هرم‌های ماسه‌ای
- سواحل صخره‌ای
- کلوت‌ها
- دره‌ها
- مناطق فسیلی
- معادن کانی‌ها
- بلورهای نمکی
زمین گردشگری در جهان
امروزه این مبحث در جهان یکی از مهمترین حوزه‌های گردشگری به‌شمار می‌رود که سالانه گردشگران و علاقه‌مندان بسیاری را به خود جذب می‌کند. از جمله مهمترین نقاطی که این نوع از گردشگری رونق بسیار زیادی در آن دارد می‌توان به ژئوپارک‌های کشور چین، ویتنام، ژاپن، نیکاراگوئه، اسپانیا و کره جنوبی اشاره کرد.
ژئوپارک کائو بانگ ویتنام
این ژئوپارک که بر روی گسل‌های فعال قرار گرفته دارای یکی از زیباترین نمونه‌های زمین‌شناسی در جهان است. این ژئوپارک در استان کائو بانگ کشور ویتنام قرار دارد و از جمله پارک‌های ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو به شمار می‌رود.
ژئوپارک شبه جزیره ایزو ژاپن
ژاپن دارای 9 ژئوپارک است که معروف‌ترین آن شبه جزیره زیبای ایزو است. این منطقه تنها منطقه برخورد دو آتشفشان فعال با یکدیگر در دینا به شمار می‌رود. ژئوپارک ایزو در جنوب شرقی ژاپن قرار گرفته و سالانه شاهد فعالیت‌های آتشفشانی، زلزله و سونامی بسیاری نیز است.
ژئوپارک ریو کوکو نیکاراگوئه
ریو کوکو شامل منطقه جنگل‌های ابری همراه با زمین‌های باتلاقی است که علاوه بر این شگفتی زیبایی درختان 500 ساله و غار نگاره‌های نیز بر آن افزوده شده است.
مطلب مرتبط: گردشگری غذایی یا خوراک چیست؟
ژئوپارک مودانگسان کره جنوبی
ژئوپارک مودانگسان کره جنوبی در شهر گوانجو و در مرکز کوه مودانگ قرار گرفته است. این منطقه که براساس فعالیت‌های آتشفشانی تشکیل شده با معابد تاریخی بسیاری که دارد از لحاظ معنوی برای مردم کره جنوبی اهمیت دارد.
ژئوپارک گرانادا اسپانیا
ژئوپارک گرانادا اسپانیا یکی از گردشگرپذیرترین مناطق جهان در حوزه زمین گردشگری است که قدمت آن به پنج میلیون سال پیش می‌رسد. از جمله ویژگی‌های بارز و مهم این ژئوپارک وجود بقایای فسیل پستانداران منقرض شده است.
زمین گردشگری در ایران
خوشبختانه کشور ما ایران با توجه به‌عنوان بهشت زمین‌شناسان دارای متنوع‌ترین نوع از ژئوتوریسم در جهان است. ایران با تنوع زمین‌شناختی، اقلیم متنوع و ویژگی‌های گوناگون طبیعت یکی از مهمترین مراکز این نوع از گردشگری در جهان به‌شمار می‌رود.
وجود غارها، تنگه‌ها، دره‌ها، شکاف‌های بزرگ زمین شناختی، گل فشان‌ها، هرم‌های ماسه‌ای، کلوت‌ها و غیره در همه نقاط کشور موجب جذب گردشگران داخلی و خارجی بسیاری شده است. علاوه بر وجود تنوع زمین شناختی در کشور دگرگونی‌هایی مانند: فرسایش در مناطق مختلف طبیعی نیز از جمله مواردی برای به‌وجود آمدن این نوع از گردشگری در کشور شده است.
در ایران مناطقی مانند: ژئوپارک قشم، ژئوپارک جلفا، دودکش جن ماهنشان، کلوت‌های کرمان، گل‌فشان سیستان و بلوچستان، غار کتله خور زنجان، دره تندیس‌ها، باداب سورت، تنگه چاه کوه قشم و غیره از جمله مناطق بسیار مهم این نوع از گردشگری به‌شمار می‌روند.
مطلب مرتبط: پرنده نگری چیست؟ + بهترین مکان ها و زمان این نوع از طبیعت گردی
اهمیت ژئوتوریسم
یکی از مهمترین نکات رشد و توسعه این نوع از گردشگری حفظ آثار و منابع طبیعی و تلاش در شناخت هر چه بیشتر آن است. گردشگری زمین‌شناسی از عوامل اصلی توسعه پایدار در سطوح اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی به‌شمار می‌رود.
این نوع از گردشگری با سرمایه‌گذاری بر روی مهمترین جاذبه‌های زمین شناختی علاوه بر حفظ و نگهداری آن برای آیندگان به مسیری برای توسعه صنعت گردشگری کشور و منطقه نیز تبدیل می‌شود. صنعت گردشگری یکی از متنوع‌ترین صنعت‌های به روز دنیاست که تا به امروز با پیشرفت و گسترش در حوزه‌های مختلف و گوناگون توانسته رونق بسیاری پیدا کند.
