اعیاد و آئین‌های بازمانده از عهد باستان در ایران دو دسته هستند، یکی اعیاد دینی که متعلق به زرتشتیان است و دیگر اعیاد ملی که برجسته‌ترین آن‌ها نوروز، مهرگان و جشن سده است. جالب است بدانید که ریشه جشن خردادگان به نوعی برگرفته از آئین و تقویم مصری است که به دوران هخامنشیان و سلطه ایران بر مصر باز می‌گردد.
اعیادی که در سنت زردشتی کهن در هر ماه، به هنگام یکی بودن نام روز و ماه، برگزار می‌شد، همانگونه که اشاره شد جزء اعیاد دینی ایرانیان قرار می‌گیرد. جشن خردادگان که هر ساله در روز ششم خرداد از سومین ماه سال برگزار می‌شد در حقیقت جشنی برای بزرگداشت امشاسپند خرداد در میان ایرانیان بوده است.
جشن های ایران باستان
همانطور که به آن اشاره شد این جشن از اعیاد کهن زردشتیان بوده که با انتساب هر ماه و هر روز به یک ایزد، روزهایی که اسم ماه و روز با هم یکی می‌شد را جشن می‌گرفتند. چنانچه جشن آبانگاه نیز همانند جشن خردادگان در دهم فروردین هرسال برای گرامیداشت ایزد باران برگزار می‌شده است.
فرخندگی هم نامی روز و ماه در آئین زرتشتی به بزرگداشت امشاسپند یا الهه آن ماه منتهی می‌شد و ایرانیان باستان این روز را برای پاسداشت آب و باران جشن می‌گرفتند.
مطلب مرتبط: جشن آبانگاه چیست؟ | جشن آب پاشی از آیین‌های ایرانیان باستان
نحوه برگزاری جشن خردادگان در میان ایرانیان باستان
با همزمانی خرداد روز از خرداد ماه در تقویم ایرانیان باستان در روز ششم خرداد هر سال، جشن خردادگان به‌وجود می‌آید. ایرانیان این روز را با نام خردادگان، به فال نیک می‌گرفتند و به سرچشمه‌ها و کنار دریا و رودها می‌رفتند. از جمله مناسک این روز در میان زرتشتیان تن‌شویی در آب، کندن چاه و بازسازی قنات‌ها و آبراه‌ها و کاریز بوده است.
در این روز ایرانیان به چگونگی نگهداری و پاسداشت سرچشمه‌ها توجه ویژه‌ای می‌کردند. ایرانیان باستان این روز را در کنار خانواده و دوستان خود با خواندن نیایش‌های خاص به شادی و سرور می‌پرداختند.
مطلب مرتبط: شب یلدا | معرفی یک رسم باستانی به مناسبت انقلاب زمستانی
اهمیت آب باران در میان ایرانیان باستان
اهمیت آب و باران را می‌توان با توجه به این موضوع که همواره همه تمدن‌ها در کنار رودها و چشمه‌ها تشکیل شده‌اند، دانست. از اینرو در اکثر تمدن‌های کهن الهه و ایزدی برای این مایع حیاتی وجود داشته است. با توجه به قرارگیری ایران در اقلیم نیمه خشک و بیابانی همواره آب از اهمیت بسیار زیادی در میان مردم این سرزمین برخوردار بوده است.
در میان ایرانیان باستان الهه و ایزد «آناهیتا» نماد آب و باران بوده است. این ایزد بانو با فراوان و جاری کردن آب‌ها بر روی زمین به پاسداری از آن می‌پرداخته. چنانچه با توجه به این مطلب آناهیتا از جمله ایزدان مهم دین زردشتی به شمار می‌آید. با توجه به این موضوع معابد و یادبودهای بسیاری در جهت ستایش این ایزد در سراسر ایران ساخته و احداث شده است.
الهه خرداد و جشن خردادگان
خرداد که در اوستا با نام «هئروتات» و در پهلوی «خردات» یا «هردات» از آن یاد شده یکی از صفات اهورامزدا و نشانه کمال و رسایی است. الهه خرداد پنجمین امشاسپند در میان شش امشاسپند است که زرتشتیان در هنگام نوشیدن آب از آن به نیکی یاد می‌کنند. دیگر امشاسپندان به ترتیب عبارتند از: بهمن (نگهبان جانوران)، اردیبهشت (نگهبان گیاهان، چمنزاران و آتش)، شهریور (نگهبان فلزات)، سپندارمرز (اسفند، دارنده خرد)، خرداد(نگهبان آب و نابودگر دیو مرگ) و امرداد (نماد جاودانگی). خرداد که نگهبان تمام آب‌های جهان است، تشنگان را یاری می‌دهد و بر دیو «اپوش» چیره و پیروز می‌شود.
مطلب مرتبط: جشن تیرگان | نوید تابستان و بزرگداشت آب در ایران باستان
در انتها شاید برای شما جالب باشد بدانید که گل سوسن نماد الهه خرداد و جشن خردادگان است. در این روز ایرانیان به دوستان و خانواده خود این گل را هدیه و پیشکش می‌کردند.
