زمانی که وارد موزه جواهرات ملی ایران می‌شویم ناخودآگاه دلمان پرمی‌کشد که به دیدن معروف‌ترین الماس موجود در ایران، یعنی الماس دریای نور برویم. الماس صورتی رنگ و کمیابی که بهترین نمونه آن در ایران قرار دارد و به عنوان پشتوانه پول ملی ما ایرانیان به حساب می‌آید. این موزه در خزانه بانک مرکزی ایران در خیابان فردوسی قرار گرفته و از دوران صفویان که پادشاهان ایرانی شروع به جمع‌آوری سنگ‌های زینتی کردند تا به امروز اشیاء نفیس و ارزشمندی در آن یافت می‌شود.
ارزش اشیا موجود در موزه جواهرات ملی آنقدر زیاد هستند که بسیاری از کارشناسان جواهرات از قیمت‌گذاری آنها عاجز مانده‌اند. در این مطلب از سفرانه تصمیم داریم در رابطه با نحوه ورود ارزشمندترین شی این موزه یعنی الماس دریای نور صحبت کنیم و اینکه همتای دیگر این الماس یعنی الماس کوه نور در کجای جهان قرار دارد.
غنیمت های جنگی ایران از هند
مهمترین غنمیت‌های جنگی ایران از جنگ بین نادرشاه افشار و پادشاه هندی بدست‌آمد. داستان از این قرار است که در حمله افغان‌ها به ایران در اواخر دوران صفویان، بسیاری از جواهرات ایران دزدیده و به افغانستان و هند منتقل شدند. با به پادشاهی رسیدن نادرشاه افشار وی نامه‌های زیادی برای بازپس‌گیری این جواهرات ارسال کرد و جوابی دریافت نکرد. در نهایت نادرشاه تصمیم گرفت که راهی افغانستان بشود و برای بازپس‌گیری این جواهرات لشکری را به پرچم‌داری خود راهی هندوستان کرد.
در این لشکرکشی پادشاه هندوستان مجبور شد بسیاری از غنایم و جواهرات ملی کشورش را تقدیم نادرشاه افشار کند. اما در این فاصله بسیاری از این جواهرات به ایران نرسیدند و تنها الماس کوه نور، دریای نور و تخت طاووس مهمترین دستاوردهای ایران در این لشکرکشی بودند.
مطلب مرتبط: موزه ایران باستان کجاست؟
الماس کوه نور
الماس کوه نور به عنوان جفت الماس دریای نور شناخته می‌شود، در گذشته حدود ۱۸۶٫۰۶۲۵ قیراط برابر ۳۷٫۲۱ گرم وزن داشت. این الماس درخشان و کم‌نظیر در سال 1854 میلادی تراش خورد و وزن آن به ۱۰۵٫۶۰۲ قیراط برابر ۲۱٫۶۱ کاهش یافت. گفته می‌شود که الماس کوه نور چندین بار بین پادشان هند، مغول، افغان، ایرانی و بریتانیایی دست و به دست شده است. نکته مهمی که در رابطه با الماس کوه نور وجود دارد این است که این الماس از بستر رودی بی آب در جنوب هند بدست آمده‌است. این در حالی است که اکثر الماس‌های معروف دنیا از معادن قدیمی جهان در کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی بدست می‌آیند.
کوه نور توسط نادرشاه افشار در پی جنگ این پادشاه با پادشاه هندی به ایران آورده شد و سپس دزدیده‌شد. با واکاوی تاریخ متوجه می‌شویم که الماس کوه نور از قلعه باستانی گلکنده در نزدیکی حید‌رآباد بدست‌آمده و توسط وزیر مشهور ایرانی یعنی عبدالله قطب‌شاه به شاه جهان پادشه گورکانی تقدیم شد. در سال 1739 میلادی نادر شاه افشار پس از تسخیر هند این الماس را بر روی تاج محمدشاه هندی دید و در همان لحظه گفت « این الماس کوهی از نور است.»
الماس کوه نور کجاست؟
نادر شاه افشار این الماس را به همراه الماس دریای نور و الماس مغول کبیر به عنوان غنایم جنگی از هند بیرون آورد. بعد از مرگ نادرشاه افشار الماس کوه نور توسط احمدشاه درانی به شاه شجاع درانی رسید. بعد از شکست شاه شجاع این الماس به رانجیت سینگ ملقب به شیر پنجاب در هند رسید.
در دهه‌های بعدی بین انگلیس و سیک‌ها جنگ‌هایی پی‌گرفت که براساس بند سوم آتش‌بس، الماس کوه نور بایستی به کمپانی هند شرقی بریتانیا تسلیم می‌شد. در نهایت بعد از انتخاب ملکه ویکتوریا به عنوان امپراتوریس بریتانیا در سال 1887 این الماس از کمپانی هند شرقی به وی تقدیم شد. بنابراین در پاسخ به این سوال که الماس کوه نور کجاست بایستی گفت که در 150 سال گذشته کوه نور به عنوان جواهر سلطنتی بریتانیا به حساب آمده‌است.
نکته: هم اکنون الماس کوه نور در برج لندن، قصری تاریخی در ساحل شمالی رود تیمز نگهداری و آذین بخش تاج رسمی ملکه الیزابت است.
الماس کوه نور چطور به بریتانیا رسید؟
درباره نحوه رسیدن الماس کوه نور به بریتانیا گفته می‌شود که پس از تصرف ایران توسط احمد شاه درانی، به افغانستان منتقل شد و حدود 70 سال در اختیار افغان‌ها بوده است. رنجیت سینگ که به انگلیس‌ها خدمت می‌کرد با تلاش‌های بسیار سعی کرد تا الماس را از شاه شجاع پس بگیرد اما او قبول نکرد و همین باعث تبعید شاه شجاع و خانواده‌اش شد. در دوران تبعید نیز رنجیت سینگ با شکنجه‌های فراوان تلاش کرد تا الماس را از شاه شجاع بگیرد اما او باز هم قبول نکرد.
در آخر رنجیت سینگ با شکنجه کردن خانواده شاه شجاع توانست الماس را از او پس بگیرد و طی یک معاهده بین هند و دولت بریتانیا، این الماس را به انگلیسی‌ها تسلیم کرد. همچنین گفته می‌شود که الماس کوه نور به ملکه انگلیس از طرف دولت هند هدیه داده شده است.
الماس دریای نور
مهمترین جواهر ملی ایران بدون شک الماس دریای نور است. الماس صورتی رنگ بی همتایی که هم اکنون در میان موزه جواهرات ملی ایران جا خوش کرده‌است. این الماس زوج الماس کوه نور است اما از نظر رنگ و تراش هیچ شباهتی با یکدیگر ندارند. تاریخچه الماس دریا نور با تاریخچه اساطیر ایران گره‌خورده است؛ در تاریخ اساطیری ایران آمده که الماس دریای نور بر دسته شمشیر افراسیاب بوده و این الماس در نهایت توسط رستم در جنگ با تورانیان تصاحب شد.
اما در تاریخ حقیقی آمده است که الماس دریای نور در حمله امیر تیمور به غارت رفته و به دست محمدشاه قاجار سپرده شده‌بود. سرانجام نادرشاه افشار به هند یورش برد و این الماس را به همراه زوج دیگرش یعنی الماس کوه نور به ایران آورد. محمدشاه هندی این الماس را در عمامه خود پنهان کرده بود که هنگام حمله سربازان این الماس پیدا می‌شود. الماس دریای نور سرنوشتی متفاوت تر از الماس کوه نور داشت. دریای نور فرصت این را داشت که در تمامی حوادث تاریخی ایران بعد از نادرشاه افشار و در پی تمامی ناآرامی ها در ایران بماند. تا این الماس به عنوان یکی از جواهرات ملی ایران و پشتوانه پول ملی کشورمان باشد.
الماس دریای نور پس از قتل نادرشاه افشار توسط نوه او شاهرخ میرزا به دست محمدحسن خان و بعد از آن به لطفعلی خان زند رسید. الماس دریای نور در دوره زمان کوتاهی بعد از شکست محمدعلی شاه قاجار از مشروطه خواهان به سفارت روسیه برده‌شد، اما در مدت زمان کمی دوباره به موزه بانک مرکزی سپرده‌شد.
مطلب مرتبط: حقایق جالب درباره موزه لوور
الماس دریای نور در زمان ناصرالدین شاه
الماس دریای نور در زمان ناصر الدین شاه قاجار در وسط یکی از بازوبندهای سلطنتی نصب شد. کمی بعد استفاده از بازوبند منسوخ شد و این این الماس را در قابی زرین با شیر و خورشید و تاج مرصع به 457 قطعه برلیان ریز و عالی و چهار قطعه یاقوت به صورت پیش کلاه درآوردند. لازم است بدانید که همه سطوح دریای نور صاف و یکنواخت است به جز یک سمت آن که فتحعلیشاه قاجار با کندن عبارت «سلطان صاحبقران فتحعلیشاه قاجار ۱۲۴۴» آن را متفاوت کرده است.
جمع‌بندی
در این مطلب از سفرانه با دو الماس معروف دنیا یعنی الماس دریای نور و کوه نور آشنا شدید. الماس‌های کمیاب که روزگاری هر دو متعلق به ایران بودند. پیشنهاد ما به شما در سفرانه این است که حتما برای دیدن الماس دریای نور از نزدیک زمانی را اختصاص بدهید و به موزه جواهرات ملی ایران در خیابان فردوسی تهران بروید.
در ضمن اگر برای دیدن این الماس گرانقدر از سایر شهرهای ایران راهی تهران میشوید احتمالا نیاز به استراحت در هتلی راحت و با امکانات کامل را دارید. در همین زمینه ما به شما هتل فردوسی تهران را پیشنهاد میکنیم که از طریق کلیک بر روی لینک زیر قابل رزرو است. اگر تا به حال الماس دریای نور را از نزدیک دیده‌اید، تجربه‌تان را با ما در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید.
